Afgelopen woensdag in de Volkskrant, mijn artikel over de crowdfundkoorts in Amerika. Nederlandse crowdtroepen zijn op komst, vermoed ik.
In Nederland is het juist platform nog niet gevonden, maar een paar landgenoten probeerden het al wel in de Verenigde Staten. Met hulp van crowdfundingsites de financiering van je uitvinding of product rondkrijgen.
Het is makkelijker dan ooit om zelf een film te produceren, eigenhandig je uitvinding op de markt te brengen of geldschieters te vinden voor je wereldplan. Met een goed idee, een stevig verhaal en een in het oog springend filmpje zijn miljoenen aan startkapitaal binnen te halen via crowdfunding: de investering van de massa. Ook Nederlanders wagen zich (behoedzaam) op de crowdfundmarkt.
Hij was nog maar 12 procent verwijderd van zijn beoogde budget, maar hij bleef achter met lege handen. Dave Hakkens, student aan de Design Academy in Eindhoven, plaatste in mei zijn project Plugbook op het toonaangevende crowdfundplatform Kickstarter. Hakkens bedacht de Plugbook omdat hij gek werd van de lelijke verlengkabels die elke keer in de knoop raakten. Hij ontwikkelde een oprolbare verlengsnoer, verpakt als boek en verkocht in de voorverkoop op Kickstarter meer dan 1600 exemplaren. Maar het was niet voldoende om zijn doel van 45.000 dollar te bereiken. Daarom ontving hij helemaal niets. ‘Dat is natuurlijk balen, maar ik heb er veel van geleerd,’ zegt Hakkens. ‘Dus ik ga het in september gewoon nog een keer proberen.’
Bij crowdfunding heeft een initiatiefnemer zoals Hakkens te weinig kapitaal om een project te beginnen of af te ronden. In de beginjaren van crowdfunding werd het middel vaak gebruik als online collectebus voor goede doelen en voor het zoeken naar sponsoren van culturele non-profit projecten. Maar sinds dit jaar groeien crowdfundingwebsites enorm vanwege de populariteit van crowdfunding als platform voor startende ondernemers. De top 9 van meest lucratieve Kickstarter-projecten vonden in 2012 plaats en in 8 gevallen ging het om de lancering van een product of game.
Bij crowdfunding plaatst de geldzoeker zijn project en zijn financiële doel op een van de honderden crowdfundingwebsites die allemaal volgens min of meer hetzelfde principe werken. De initiatiefnemer maakt een promotievideo en via blogs en sociale netwerken vergroot hij de bekendheid van zijn project. Zo gaat hij op zoek naar kleine donateurs. Door die vele kleine partijen blijft zijn onafhankelijkheid groot. Deze donateurs zijn meestal particulieren die zelf bepalen hoeveel geld ze erin stoppen. Aan een donatie is een cadeautje gekoppeld; hoe hoger het bedrag, hoe waardevoller het cadeautje. Iedereen kan doneren, voor buitenlandse donateurs zijn er meestal extra kosten aan de verzending verbonden. Haalt de initiatiefnemer zijn financiële doel niet binnen de afgesproken tijd, dan krijgen alle donateurs hun geld terug. Slaagt het project wel, dan gaat er een klein percentage van het totaalbedrag naar de crowdfundwebsite en de rest naar de initiatiefnemer. De donateurs, in afwachting van hun cadeautje, vallen nu onder de verantwoording van de initiatiefnemer. Er wordt geen winst uitgekeerd aan de donateurs.
Hakkens vindt zijn donateurs ‘erg aardig’, omdat ze hem blijven steunen ondanks het mislukken van zijn project. Voor zijn nieuwe poging geven ze hem tips: zijn promotievideo kan bijvoorbeeld een stuk strakker. ‘Het moet direct duidelijk zijn wat het product precies is. Het moet meer Tell Sell worden en minder over mijzelf gaan.’ Daarnaast was het slimmer geweest om mensen de mogelijkheid te geven om een duurdere Plugbook te kopen, met bijvoorbeeld een leren kaft. Een Amerikaan vertelde hem dat het slimmer was om de Amerikaanse stekkeringang van de Plugbookeen kwartslag te draaien. ‘Daar was ik zelf nooit op gekomen. Dat is wel uniek aan crowdfunding: je komt nergens zo vroeg in het proces in contact met zoveel potentiële gebruikers.’ Het project was veel intensiever dan hij had gedacht. ‘Om aandacht te krijgen heb ik elke blog gemaild die ik kende en zelfs flyers opgehangen, hier in Eindhoven. Maar de meeste tijd ging zitten in het beantwoorden van mailtjes van mensen die het project wilden steunen.’
Meer succes had Haje Jan Kamps, een in Noorwegen en Engeland opgegroeide Nederlander. De fotograaf en journalist haalde met de Triggertrap drie keer zoveel op als zijn doel was, wel 77.000 dollar. Triggertrap is een doosje met verschillende sensoren, dat kan worden aangesloten op een spiegelreflexcamera. Er zit een lichtsensor, een audiosensor en een lasersensor in die reageren op beweging en veranderingen in licht en audio. De Triggertrap neemt bijvoorbeeld elke keer een foto als er een auto voorbij rijdt. Naast het doosje is er de Triggertrap iPhone-app, waarmee je kunt instellen dat er elke 10 seconden een foto wordt genomen. Via een klein kabeltje in de koptelefooningang wordt de telefoon aan de camera verbonden.
Kamps: ‘De dag dat ik het project wilde plaatsten, was ik erg nerveus. Ik wist niet of ik de verantwoordelijkheid durfde te nemen. Ik ben maar een fotograaf en geen technisch ontwerper of productontwikkelaar.’ Toen de campagne van start ging, haalde hij binnen één week zijn streefbedrag. ‘Het werd meteen opgepikt op grote blogs en vooral de eerste dag kwamen er elke minuut vijf mailtjes binnen. Sinds die dag ben ik fulltime met Triggertrap bezig. Ik heb mensen in dienst en maak winst. En dan allemaal dankzij Kickstarter.’
Nog steeds is een groot gedeelte van de crowdfundprojecten non-profit. Maar sinds het afgelopen jaar stijgt het aantal zakelijke projecten met een fysiek product, zoals de projecten van Kamps en Hakkens. Met grote commerciële successen als gevolg: de iPhone-oplader Elevation Dock haalde 1,4 miljoen dollar op en de draadloze geluidsinstallatie Hidden Speaker 938 duizend dollar. In mei werd het record gevestigd door Pebble, een slim horloge waarop je kunt zien wie er belt, sms’t en hoeveel kilometer per uur je gaat. Op Kickstarter haalde het slimme horloge in 38 dagen meer dan 10 miljoen dollar op. Niet alleen omdat de investeerders het een sympathiek idee vonden, maar ook omdat iedereen het horloge wilde hebben. Elke ‘backer’ kreeg bij een donatie van 115 dollar een exemplaar thuisgestuurd, terwijl een Pebble buiten Kickstarter om 150 dollar kost. Het cadeautje was het product zelf en daarmee werd deze campagne een van de beste lanceringen van een nieuw product tot nu toe. De vondst van vijf techneuten van rond de 25 jaar heeft ineens een miljoenenpubliek.
Of de mensen daadwerkelijk het horloge ontvangen, heeft Kickstarter zelf geen zicht op. Nadat een project is afgelopen stopt de verantwoordelijkheid van de crowdfundingsite. Het blijft, kortom, een risico: ‘Als donateur investeer je toch in een niet echt bestaand bedrijf,’ zegt Kamps. De levering van zijn Triggertrap liep door problemen bij de fabriek acht maanden vertraging op. Op het forum van Kickstarter klaagden veel kopers over de trage levering. ‘We zijn altijd open geweest over de vertraging,’ zegt Kamps. ‘Mensen weten waar ze aan beginnen als ze investeren. Het blijft gokken, je hebt geen garanties.’
Het zijn niet alleen nieuwkomers die zich wagen aan crowdfunding. De grote gameontwikkelaars Al Lowe en Tim Schafer kozen beide voor Kickstarter om hun financiering rond te krijgen. ‘Als ik naar uitgevers zou gaan om een avonturengame te pitchen, lachen ze me uit,’ zegt Tim Schafer in zijn promovideo. Nu heeft zijn studio meer dan 3,3 miljoen dollar om de game te maken. Een filmploeg volgt het proces voor een documentaire die tegen een hogere donatie naast een exemplaar van de game wordt geleverd. Ook hebben grote filmmakers het platform ontdekt, als een manier om onafhankelijk te blijven. Een stop-motionfilm van Charlie Kaufman, de schrijver van Being John Malkovich en Eternal Sunshine of the Spotless Mind heeft al tonnen dollars binnengehaald en de actie loopt nog. Voor een donatie van 20 dollar is de film na voltooiing te downloaden.
Dat de crowdkoorts om producten te financieren nog maar mondjesmaat naar Nederland is overgeslagen, komt mede omdat het juiste platform nog niet gevonden is. Kickstarter is alleen beschikbaar voor projecten uit Amerika, Engeland volgt deze herfst. Tegenhanger IndieGoGo is wereldwijd bereikbaar, maar houdt zich vooral bezig met feelgoodprojecten die niet zouden misstaan in een aflevering van Hart in Actie. Nederlands populairste crowdfundplatform Voordekunst.nl (dat in juli de grens van 1 miljoen euro aan totale investeringen passeerde) richt zich op kunstprojecten.
Kamps en Hakkens wisten de Kickstart-beperking te omzeilen door iemand uit Amerika hun project te laten plaatsen. Zij zijn allebei enthousiast over hun ervaringen. Voor Kamps was het alle stress en onzekerheden waard. ‘Het project stond nog geen 8 uur op internet en toen hadden we onze investering van het afgelopen half jaar al terugverdiend. Welk startend bedrijf kan zeggen dat het binnen acht uur winstgevend is?’