Vandaag op de middenpagina in de Volkskrant: veertien plezierverhogende weetjes over Man Bijt Hond.
Man Bijt Hond kijk je zo
cursus kijken naar man bijt hond
‘De stem’ praat niet de hele dag zo en de grootste uitdagingen zijn de ‘aanbelitems’. In onze reeks kijkcursussen: veertien plezierverhogende weetjes over Man Bijt Hond.
Al veertien jaar is Man Bijt Hond een begrip. Een tv-rubriek over ‘menselijke schatten achter Nederlandse voordeuren’. Een beetje gek mag, maar aan afzeiken doen de makers niet. ‘We willen de mensen heel laten.’
1 ‘Een hond die een man bijt, is geen nieuws. Een man die een hond bijt wel.’
Toegeschreven aan de Britse krantenmagnaat Alfred Harmsworth (1865-1922), aan New York Sun-redacteur John B. Bogart (1848-1921) en aan de Amerikaanse journalist Charles Anderson Dana (1819-1897). Wie van de drie het ook het bedacht heeft: veertien jaar is lang voor een dagelijks programma. Een groot gedeelte van de redactie is trouw. ‘Het duurt even voor je het programma in je vingers hebt,’ zegt Ans Jepkes, al tien jaar eindredacteur. ‘En als je het dan door hebt, wil je het blijven doen.’ Al die jaren rijdt Man Bijt Hond heel het land door ‘op zoek naar menselijke schatten achter Nederlandse voordeuren’, zoals ze het zelf omschrijven. Onlangs werd per abuis bij dezelfde deur aangebeld als jaren geleden.
2 Elke uitzending begint met een ‘hotdog’, oftewel een ‘hottie’.
Een linedancevereniging uit Soest brengt een eredans voor de slachtoffers van de schietpartij in Newton, Amerika. Bultrugfluisteraar John heeft gehoord dat bultrug Johannes niet geholpen wil worden. Iets ‘op z’n Man Bijt Honds’ vertellen is een begrip, in de televisiewereld en op mediaopleidingen: het nieuws laten vertellen door ‘de gewone Nederlander’.
Items zonder houdbaarheidsdatum heten ‘colddogs’, meestal de typische portretten van bijzondere karakters. De grootste uitdaging voor de verslaggever zijn de ‘aanbelitems’, ‘Hondaan tafel’ en ‘Van Kwakkel tot Tjallewal’, waar bij willekeurige huizen achter de voordeur wordt gekeken.
3 Het Man Bijt Hond-gevoel ontwikkelen kost tijd.
Oké, die man heeft een uitgebreide asbakkenverzameling, maar wat zit erachter? Woont hij op een bijzondere plek? Alleen? Of juist altijd mensen om zich heen? En waarom? En hoe is zijn liefdesleven/familiegeschiedenis? Die tweede laag is belangrijker dan de verzameling. Dat is ook het moeilijke van het redacteursvak: door de telefoon moet je achterhalen of iemand boeiend genoeg is voor Man Bijt Hond.
4 ‘Of-ie praat’ is niet van belang.
Bij andere programma’s is een goede praatratio van een gast een eis. Kan degene die we willen filmen zich goed verstaanbaar maken? Maar zet je bij Man Bijt Hond alleen de quotes achter elkaar, dan hou je niks over, aldus editor Menno Paap. Zo mogelijk bereidt een redacteur een onderwerp tot in de puntjes voor. De verslaggever spreekt de hoofdpersoon van het filmpje van tevoren nooit. Hij wordt gevoed door het verslag van een redacteur, zodat
hij weet welk verhaal er te halen valt. Aan hem de kunst om dit, en hopelijk meer, op te diepen.
5 Stagiaires worden liefkozend ‘hertjes’ genoemd.
Omdat ze vrolijk door de reguliere redactie dartelen en in het begin springerig zijn. Elk half jaar krijgt het programma zes nieuwe stagiaires. Allereerst omdat het praktisch is – bij de Babbelbox gaat er altijd eentje mee. Maar ook om een leerruimte te bieden. In de regel hebben ze drie maanden nodig om aan te voelen wat een Man Bijt Hond-onderwerp is en wat niet. Af en toe stroomt er een door naar een redacteursfunctie. Als hun half jaar om is, maken de stagiaires een parodie-uitzending die op de afscheidsborrel wordt bekeken. Op de redactie hangt een familiaire sfeer. Elke dag wordt met z’n allen naar ‘de dump’ gekeken, de laatste versie van de uitzending.
6 ‘De stem’ praat niet de hele dag zo.
Michael Abspoel is elke dag een half uurtje bezig met het inspreken van de teksten. Dan zet hij zijn van nature karakteristieke stem extra aan. Volgens hem is het de kunst om kleine onderwerpen als wereldnieuws neer te zetten en andersom. De rest van de dag is hij als een van de twee samenstellers (samen met de eindredacteur) verantwoordelijk voor de inhoud. Als Abspoel op vakantie is, is Maxim Hartman de stem.
7 Eén redacteur maakt elke dag de Babbelbox.
De rondreizende spreekbuis die we vaak terugzien in DWDD’s De TV Draait Door. Mensen met persoonlijke verhalen beantwoorden een dagelijks veranderende vraag; de Babbelbox staat elke week op een andere plek in het land. De redacteur spreekt ter plekke mensen aan van wie ze denkt dat ze boeiend zijn. Sommige melden zich zelf bij de spreekdoos, maar die halen de uitzending zelden. In de auto terug naar de redactie wordt een voormontage gemaakt.
8 ‘Waar vinden jullie die mensen?’ is de meest gestelde vraag van buitenstaanders.
Sommige redacteuren spreken mensen op straat aan. Tips van kennissen en kijkers werken ook. In kleine dorpjes wordt nog wel eens de kroeg binnengelopen met de vraag of iemand iemand kent met een bijzonder verhaal. De Veerkampjes, de succesvolle langlopende serie over een Amsterdamse familie, werden bij toeval gevonden tijdens een aanbelitem. Bij de Babbelbox komen veel markante types voorbij die wellicht nog boeiend zijn voor een reportage. Als ze erg bijzonder zijn zelfs voor een serie. Aanspreken, kijken wat het verhaal is en telefoonnummer scoren.
9 De mascotte, een getekende zwart-witte hond, heeft een vissenstaart.
Man Bijt Hond is een bedenksel van Vlaams productiehuis Woestijnvis, vandaar. Woestijnvis bedacht ook De Slimste Mens en Wie is De Mol? In België bestaat het programma sinds 1996, twee jaar langer dan bij ons, en gaf het eerder de vloekende Kabouter Wesley een podium. In het begin keken de bedenkers over de schouder mee, maar al snel kreeg de NCRV de volledige vrijheid.
10 Man Bijt Hond is diep in de samenleving geworteld.
Tijdens de kerstdagen organiseerde het Nationaal Ouderenfonds diners voor kwetsbare ouderen. Daar werden duizenden doosjes vragen uitgedeeld uit hun rubriek Levensvragen, natuurlijk met het hondje op de voorkant. Er zijn Man Bijt Hond-badhanddoeken, -kussens, -mutsen, -tablethoezen, -horloges en, sinds de laatste NCRV-ledenwerfcampagne, Man Bijt Hond-theelepeltjes.
12 ‘Onthoud je eerste indruk en kijk of die uiteindelijk klopt.’
Is de kijktip van ‘de stem’ Abspoel. ‘Je zult zien dat je vaak op het verkeerde been wordt gezet.’ Editor Paap heeft daar een trucje voor: in het begin van het filmpje zet hij zo veel mogelijk vooroordelen achter elkaar. Om die daarna weer onderuit te halen.
13 De afsluiter Ons Kent Ons is ‘de bonbon van het program’.
Zo noemen de Vlamingen het. Deze sketch is er al vanaf de eerste aflevering, net zoals de Babbelbox. Doel is om op een grappige ironische manier te laten zien wat voor volkje we zijn. Op dinsdag worden de sketches opgenomen voor de hele week. Co-auteur is Hans Dekker, die ook als verslaggever werkt.
14 De mensen die op tv komen, zijn na de uitzending zo goed als altijd blij.
Meest gehoorde klacht: ‘Dat ene pronkstuk van mijn verzameling is niet op tv gekomen.’ Op de redactie is er regelmatig discussie over wat wel of niet moet worden uitgezonden. Bijvoorbeeld over de reportage van Kees Fiets, die tegen zijn fietsen sprak en orgasmes kreeg tijdens het fietsen. ‘Maar Kees Fiets is er dolgelukkig mee’, zegt Jepkes. ‘En in zijn dorp is het nooit een issue geweest.’ Het filmpje is op YouTube terug te zien: http://tinyurl.com/aqxexyx
Aan mensen tegen zichzelf in bescherming nemen, heeft ze een hekel. ‘Ik vind het iets verhevens hebben als wij voor anderen gaan bepalen wat ze wel of niet mogen willen.’ ‘Met genade gemaakt’ vonden ze een mooi compliment van Matthijs van Nieuwkerk toen ze tien jaar bestonden. Abspoel: ‘We willen de mensen heel laten.’
Man Bijt Hond wordt elke werkdag om 18.50 uur uitgezonden op Nederland 2.
Lees ook: DWDD kijk je zo.