Achtergrondartikel: Progr. zkt. wtnschppr. m. vl. bbbl.

Het artikel van Carel Helder en ik in de Volkskrant over de ideale wetenschapper in het nieuwe programma De Wereld Leert Door.

PROGR. ZKT. WTNSCHPPR. M. VL. BBBL.

Wetenschappers doen het zo goed in De Wereld Draait Door dat Matthijs van Nieuwkerk vanaf maandag De Wereld Leert Door presenteert. Met geleerden die iets moeilijks makkelijk kunnen maken, enge dingen mee willen nemen, en er bij voorkeur een beetje gek uitzien.

klik voor groot

Vanaf 14 januari presenteert Matthijs van Nieuwkerk naast De Wereld Draait Door elke dag De Wereld Leert Door; een wetenschapper komt vertellen over zijn onderzoek. Een uurtje voor de uitzending van DWDD wordt het programma opgenomen in dezelfde studio. Alleen is DWDD rood en DWLD blauw.

De grote broer heeft inmiddels een flink archief waaruit de redactie kan putten, al zien we ook veel nieuwe gezichten. ‘Van alfa tot bèta, van professoren tot excellente onderzoekers, van promovendi tot academische prijswinnaars’, aldus Van Nieuwkerk bij de vooraankondiging van het programma. Een handige profielschets voor de geïnteresseerde professor.

1. De DWLD-wetenschapper is iemand die iets vreselijk moeilijks makkelijk kan maken.
Zodat iedereen het op z’n minst denkt te snappen. Daar zijn fysieke metaforen heel geschikt voor. Fysieke metaforen? Sorry, lezer. Dingetjes dus. En dan liefst uit huis, tuin of keuken. Sterrenkundige Vincent Icke bijvoorbeeld is van de balletjes. ‘De blauwe knikker is de aarde, het pingpongballetje de maan en die ijzerdraadjes er omheen de elliptische baan.’ Bij Matthijs gaan de luiken open: ‘Jaah, tot zover is het me duidelijk, meneer Icke…’

2. De DWLD-wetenschapper maakt het luchtig.
Een olijke stem, een nonchalante toon: het zijn twee uitroeptekens op uw sollicitatieformulier. Natuurkundige Diederik Jekel. Die overigens handig de komische vergelijking mag toepassen. Over een aangepast elektrodeeltje dat zich gaat gedragen als een Majarana-deeltje: ‘Het is hetzelfde als ik Giel (tafelheer) zou pakken, op een operatietafel zou gooien en tot vrouw zou maken. En als ik dat heel erg goed doe, nou ja, dan is het een vrouw.’ Of neem Kees Moeliker met zijn homoseksuele necrofiele eenden: meteen een lach in de studio. Ook luchtigheidbevorderend: betrek de presentator bij het verhaal. Al hoeft hij maar een glas water vast te houden.

3. De DWLD-wetenschapper is een vlotte prater.
Wie in twaalf minuten tien keer ‘eh’ zegt of twee keer in gedachten verzinkt, is gezien, natuurlijk. Wel even oefenen. Want in tegenstelling tot de meeste DWDD-items kan Matthijs deze twaalf minuten niet zelf vol praten. Zelfs voor hem zijn er grenzen.

4. De DWLD-wetenschapper ziet er een beetje gek uit.
Absolute pre, sinds Albert Einstein. De op het Massachusetts Institute of Technology docerende Nederlandse wetenschapper Walter Lewin heeft grijs, uitstekend haar (check), een gek brilletje (dubbel check) én een kleurig gestreept overhemd (bingo!).

5. De DWLD-wetenschapper is jong.
DWDD is gek op talent, DWLD ongetwijfeld ook. De toen 13-jarige Erik van den Boom mocht naast een van Nederlands grootste wetenschappers Robbert Dijkgraaf vertellen over zijn onderzoek waarmee hij in 6 vwo de profielwerkstukprijs Wijnand Wijnenprijs 2011 won. Oké, nog geen wetenschapper, maar als je profielwerkstuk ‘Entanglement and Bell’s inequality’ heet, mag je komen.

6. De DWLD-wetenschapper is gefascineerd door iets kleins.
Bioloog Freek Vonk kan uit het niets een half uur over de haartjes op de tenen van de reuzengekko vertellen. Waarvan de slangenman uiteraard een levend exemplaren heeft meegenomen, want Freek weet als geen ander: als je belooft iets mee te nemen waar de presentator bang van wordt, is de taxi al onderweg.

7. De DWLD-wetenschapper is Belangrijk.
Geen groter plezier voor Matthijs, perfecte gastheer, dan iemand de lucht in te steken. Robbert Dijkgraaf, nieuwe voorzitter IAS (Institute for Advanced Study ) en oud-voorzitter KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen), heeft er al twee DWDD-colleges op zitten en we zullen hem zeker terugzien. Bij de nieuwe KNAW-voorzitter Hans Clevers ligt al een uitnodiging op zijn bord. Nog beter: belangrijk in het buitenland. Amerika!

8. De DWLD-wetenschapper kan bevlogen over zijn onderwerp praten en is trots op zijn onderzoek.’
‘En meer criteria zijn er niet’, aldus redactrice Rosanne Blommers, die vanaf het begin is betrokken bij het programma. Oké, we geloven Rosanne. De Deense Nobelprijswinnaar en natuurkundige Niels Bohr zei het al: ‘The opposite of a great true is also true.’